Kunnen we in tijden van onheilspellende klimaatscenario’s en een globaal politiek en economisch onvermogen om de CO2-uitstoot te doen dalen nog vertrouwen hebben in de toekomst? Zijn we nog in staat om toekomstverhalen te vertellen die hoop ademen?

Dit is de hamvraag in het project 2084 - De toekomst is hoopvol. Verschillende culturele en academische partners gingen samen op zoek naar literaire alternatieven voor de overheersend dystopische verbeelding van de toekomst. Ze zijn ervan overtuigd dat onze taal en de verhalen die we elkaar vertellen mee onze realiteit scheppen. In ontwrichtende tijden waar apocalyptische geluiden domineren, zijn positieve klanken revolutionair. Ze zaaien hoop, en hoop geeft kracht om te veranderen. Voor 2084 vroegen ze tien literaire auteurs uit Vlaanderen en Nederland om elk een hoopvol kort toekomstverhaal te schrijven.

Ish Ait Hamou, Simone Atangana Bekono, Rebekka de Wit, Arnon Grunberg, Auke Hulst, Jens Meijen, Jeroen Olyslaegers, Lize Spit, Fiep van Bodegom en Annelies Verbeke scherpten de afgelopen maanden hun pen voor deze uitdagende opdracht. De schrijvers gingen op zoek naar flarden hoop voor de toekomst en verwerkten die in een literair kort verhaal. Ze traden tijdens het schrijfproces in gesprek met studenten Taal- en Letterkunde van de Universiteit Gent, die in het kader van een mastervak over klimaatfictie als focusgroep en klankbord voor hen fungeerden.
Bij de selectie van deze namen waren betrokken: bibliotheek De Krook, Vlaams-Nederlands Huis deBuren, de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren en de vakgroep Letterkunde van de Universiteit Gent.

Publicatie

De verhalen worden gebundeld in de publicatie Over over morgen - Andere verhalen over de toekomst die uitkomt in september 2021, uitgegeven door Vrijdag.

Op 22 september wordt de publicatie voorgesteld in Gent door Bibliotheek De Krook, de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren en Greentrack Gent. Daarna volgen nog verschillende presentatiemomenten georganiseerd door Vlaams-Nederlands Huis deBuren, o.a. op de Dag van de Literatuurkritiek voor docenten Nederlands en op het literaire festival Explore The North.

Via deze link kan je de publicatie nu al bestellen.

(cover: Mario Debaene)

Inspiratie

De tien schrijvers startten hun schrijfproces met een Inspiratiedag die georganiseerd werd door de partners. Deze Inspiratiedag bestond uit drie toespraken en een uitwisseling met de auteurs. Via onderstaande links kan je de lezingen ook bekijken.

- Prof. Erik Paredis (Centrum voor Duurzame Ontwikkeling) schetst zowel een aantal verontrustende tendensen als enkele hoopvolle ontwikkelingen.

- Prof. Stef Craps (Engelse letterkunde) geeft een overzicht van de Engelstalige klimaatfictie.

- Psychologe Maaike Verstraete spreekt over de positivologie en je beste toekomstige zelf.

Meer lezen? Voor de Inspiratiedag stelde De Krook samen met de partners een online leesdossier samen.

Dit is een project van Greentrack Gent in samenwerking met Bibliotheek De Krook, deBuren, de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, Pulse Transitienetwerk Cultuur, Jeugd, Media, Uitgeverij Vrijdag en de Vakgroep Letterkunde en het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van de Universiteit Gent. 2084 - De toekomst is hoopvol krijgt financiële steun van de Vlaamse Overheid.

Interviews

• De Faculteit Letteren en Wijsbegeerte UGent interviewde auteur Annelies Verbeke over haar kort verhaal voor Over over morgen, en studenten Edith Lansens en Amanda Adam die in het kader van het vak Klimaatfictie met Annelies Verbeke, Lize Spit en Ish Ait Hamou in gesprek gingen tijdens het schrijfproces.
Annelies Verbeke: “Ik heb wat getwijfeld over hoe ik het zou aanpakken. Schrijven over een wereld waarin je niet wil leven, een dystopie, is makkelijk - maar te negatief. Een utopische wereld voorstellen was ook geen optie - een totalitair regime begint als een utopie. Uiteindelijk vond ik het een interessant uitgangspunt om een mentaliteitswijziging naar een grotere nederigheid weer te geven.”

Het interview verscheen op Durf Denken, het onlinemagazine van de UGent. Klik hier om het te lezen.

• In de Krookkrant van juli-augustus-september verscheen een interview met Jens Meijen op p.4.
Jens Meijen: "Mensen hebben meer talent voor pessimisme dan voor optimisme. Dat is vanuit evolutionair oogpunt een slimme keuze, want pessimisme zorgt ervoor dat je problemen voorziet en dat houdt je langer in leven. Maar een negatief klimaatdiscours leidt tot fatalisme, de gedachte dat niets nog zin heeft. Kunst en cultuur als tegengewicht vind ik een goed idee."

• Vlaams-Nederlands huis deBuren publiceerde in hun septembermagazine een chatconversatie tussen Auke Hulst en Jens Meijen.
Auke Hulst: "Mijn nieuwe verhaal is misschien niet de facto utopisch – er heeft een catastrofe plaatsgevonden met een gevolg dat je zowel heilzaam als afschuwelijk kunt vinden – maar het komt wel voort uit een gesprek dat ik met de studenten had over de vraag hoe een utopische samenleving eruit zou kunnen zien. Dat leverde uiteenlopende toekomstbeelden op die het credo One man’s utopia is another man’s dystopia nog eens onderstreepten."

• Op 6 november was professor Stef Craps te gast op de Boekathon, een onlineprogramma op LEES! Het boekenfestival. Hij werd door Tom De Cock geïnterviewd over het boek Over over morgen. Andere verhalen over de toekomst en het overkoepelende project '2084. De toekomst is hoopvol'.

• Yelena Schmitz maakte een podcast waarin ze Arnon Grunberg en Annelies Verbeke interviewde. De podcast is een productie van Socius, steunpunt voor Sociaal-cultureel werk en Vlaams-Nederlands Huis deBuren.

• Fiep van Bodegom schreef voor de Volkskrant een tekst over haar schrijfopdracht voor 2084 en de vraag of kunst kan bijdragen aan een betere toekomst. 'Kan fictie de wereld redden? Over de zin en onzin van toekomstverhalen', 29 december 2022, de Volkskrant.